Zijn het Belgische frieten of French fries?Die discussie gaan Apache, Médor en Mediacités niet beslechten. Wel duiken we in de wereld van de aardappelindustrie.
De aardappelteelt neemt in beide landen een hoge vlucht en levert de krachtige aardappelverwerkende industrie veel geld op. De exportgerichte landbouw, waar zowel België als Nederland zich in specialiseren, heeft dan ook steeds meer aardappelen nodig.
Ons gezamenlijk onderzoek naar De Frietbonzen laat zien hoe de eindeloze vraag van de industrie zich vertaalt in een verwoede jacht op beschikbare grond. Nu Vlaanderen op zijn limieten botst, breidt die jacht naar grond zich uit naar Wallonië en ook naar Frankrijk. We onderzoeken de haat-liefde verhouding tussen boeren en de 'Frietbonzen'. Een verhouding die vastgelegd is in uiterst gedetailleerde contracten, waarbij de aardappeltelers het grootste deel van de economische risico's op zich nemen.
Ten slotte illustreren we hoe de massale aardappelteelt weegt op het milieu en de bodems. De aardappelteelt is sterk gemechaniseerd en vergt veel van die bodem en dreigt hem uit te putten. De ziektegevoeligheid van de plant maakt bovendien het gebruik van veel bestrijdingsmiddelen noodzakelijk. De biologisch geteelde aardappel is nog steeds in de minderheid.
De onderzoeken van Apache
Het pact tussen een wereldspeler en een plattelandsdorp
De Westhoek ontleent zijn vruchtbare gronden aan de productie van aardappelen. Op de historische heuvel van Nieuwkerke ligt een wereldspeler in de productie van diepvriesfriet. We legden ons oor te luister bij drie dorpsbewoners over de evolutie en pijnpunten van zo’n gigantische fabriek tussen hun glooiende velden.
De bodem is moe
Erosie, verdichting, uitputting … voor de Vlaamse landbouwbodems is de hyperpopulaire patat geen geschenk. En dan hebben we het nog niet gehad over het oppervlaktewater, waarin mest en pesticiden een giftig mengsel vormen. In deel drie van het onderzoeksdossier De Frietbonzen bekijken we de ecologische gevolgen van de booming business van de aardappelteelt.
De gouden knol blinkt niet voor iedereen
De aardappelindustrie legt in teeltcontracten zowat alle risico's bij de telers. Een tegenvallende oogst kan hen zo duur te staan komen.
De grondhonger van aardappelverwerker Clarebout
De afgelopen jaren kocht de West-Vlaamse aardappelverwerker Clarebout honderden hectares landbouwgrond in de Westhoek en in de buurt van Bergen (Henegouwen). De gronden liggen in de nabijheid van opslagplaatsen en de productievestiging in Nieuwkerke.
De agro-industrie achter de friet
Belgische aardappelverwerkende bedrijven behoren wereldwijd tot de grootste producenten van diepvriesfriet. De familiale sector groeide uit tot een enorm agrobusinesscomplex. En die steunt op de lokale boer.
De onderzoeken van Mediacités
Bio, vers of voorverpakt ?
Hoewel consumenten dol zijn op diepvriesfriet, kopen zij vooral verse aardappelen in het kleinhandel of supermarkt. Het uitzicht primeert op de smaak. En dan hebben we het nog niet over het biologisch alternatief.
Hauts-de-France: Avesnois komt in opstand tegen de invasie van aardappelboeren
Het veeteeltgebied, in typische bocagelandschap, kent een explosieve aangroei van het aardappelareaal. Lokale groepen verzetten zich tegen intensieve landbouwpraktijken van sommige Belgische en Nederlandse aardappelboeren.
In Frankrijk legt de diepvriesfriet zijn wet op
De laatste 20 jaar is de productie van verwerkte aardappelen snel gegroeid, aangedreven door de diepvriesfriet. Een lucratieve markt waar steeds meer boeren zich op begeven.
De onderzoeken van Médor
Stervend onder een ton frieten
Op de Ferme du Passavant probeert een aardappelavonturier een derde weg tussen bio riquiqui en intensieve teelt die de reuzen van de diepvriesfrites aanspreekt. En wat denkt minister Borsus, geconfronteerd met een megaproject in de buurt van Mons? Hij lijkt de voorkeur te geven aan werkgelegenheid boven gezondheid. Klassiek refrein.
Een afbrokkelende bodem
De aardappel, een traditionele teelt bij uitstek in België, gedijt goed op onze vruchtbare grond. Maar door ze overal te planten, stellen boeren de bodem op de proef. De erosie ervan bedreigt onze voedselzekerheid.
Aardappeltelers onder de duim van de industrie
België is de koningin van de frieten. Om 's werelds grootste producent van verwerkte aardappelen te worden, voerde België sinds de jaren 80 de productie explosief op. Tegen welke prijs?
Help ons onderzoek vooruit
We willen graag tonen wat er schuilt achter de miljoenen tonnen aardappelen die we jaarlijks consumeren. We sporen daarom de aardappelketen op van het veld tot aan de frituur. En we kunnen je hulp gebruiken.
Woon je in België of Frankrijk? Teel je aardappelen of ben je actief in de verwerkende industrie? Woon je in de buurt van aardappelvelden of een fabriek? Deel je expertise met ons.
Veelgestelde vragen
Waarom een journalistiek onderzoek naar de aardappelindustrie?
België en Frankrijk zijn een paradijs voor de friet. Het zijn de enige landen waar het aardappelareaal sinds 2000 is toegenomen (en zelfs sinds 1980 in België). Maar hoe worden aardappelen geteeld en verwerkt? En tegen welke kost voor de landbouwer en het milieu?
Sinds enkele weken ontmoeten we professionals uit de sector en nemen we tientallen documenten door. Over grote industriële groepen, overconsumptie van water, chemicaliëngebruik, toegang tot land, enzovoort. We willen laten zien hoe de aardappelindustrie werkt.
Welke media liggen aan de basis van dit journalistiek onderzoek
Drie media besloten om de handen in elkaar te slaan voor dit onderzoek:
- Apache, een onafhankelijke coöperatieve nieuwssite uit Vlaanderen
- Médor, een onafhankelijke magazine en nieuwssite uit Wallonië
- Mediacités, een onderzoeksjournalistieke lokale nieuwssite actief in vier regio’s: Rijsel, Lyon, Nantes en Toulouse.
Dit team bestaat uit journalisten die graag de tijd nemen om onderwerpen van algemeen belang te onderzoeken.Dagelijks vertrouwen we op ons lezerspubliek om informatie te vinden en onze onderzoeken te verrijken.
Hoe wordt dit journalistiek onderzoek gefinancierd?
Uit de eigen middelen van Apache, Médor en Mediacités. En dus door u: onze drie media zijn onafhankelijk, uitsluitend gefinancierd door hun lezers. Een vooronderzoek werd in Vlaanderen gefinancierd door het beurzenprogramma Fonds Pascal Decroos www.fondspascaldecroos.org. Voor meer informatie over onze werkwijze kan je terecht op onze website: